Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, nghiên cứu thị trường không chỉ là một công cụ hỗ trợ mà đã trở thành nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng xuất khẩu và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Bài viết này sẽ chia sẻ những gợi ý thực tiễn nhằm giúp doanh nghiệp cải thiện cách tiếp cận trong nghiên cứu thị trường, từ việc xác định mục tiêu, lựa chọn phương pháp cho đến phân khúc đối tượng - tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động kinh doanh bền vững và hiệu quả.

1. Xác định mục tiêu

Trước khi bắt đầu bất kỳ dự án nghiên cứu thị trường nào, bạn cần xác định rõ ràng mục tiêu và lý do thực hiện. Hãy đặt ra những câu hỏi trọng tâm: Bạn muốn trả lời điều gì? Các câu trả lời này sẽ hỗ trợ ra quyết định như thế nào? Bạn sẽ theo dõi những chỉ số cụ thể nào và đo lường ra sao?

Việc xác định phạm vi và mục tiêu rõ ràng sẽ giúp bạn tập trung nghiên cứu, tránh lãng phí thời gian và nguồn lực vào dữ liệu dư thừa hoặc không liên quan.

Trong thực tiễn, việc xác định mục tiêu cụ thể - chẳng hạn như tìm hiểu sở thích của khách hàng, phân tích nhu cầu thị trường, hoặc nhận diện đối thủ tiềm năng - sẽ định hướng nghiên cứu hiệu quả hơn. Tương tự, việc thiết lập các chỉ tiêu định lượng, ví dụ theo dõi mức độ yêu thích thương hiệu hoặc phân tích chiến lược giá của đối thủ, sẽ cung cấp cơ sở đánh giá khách quan về kết quả nghiên cứu.

2. Lựa chọn phương pháp

Tùy theo mục tiêu, ngân sách và thời gian, bạn có thể lựa chọn nhiều phương pháp nghiên cứu thị trường khác nhau như khảo sát, phỏng vấn, nhóm tập trung, quan sát, thí nghiệm, hoặc phân tích dữ liệu thứ cấp. Mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng, do đó cần cân nhắc kỹ để chọn cách tiếp cận phù hợp nhất.

Ví dụ: khảo sát có thể giúp thu thập lượng lớn dữ liệu định lượng, nhưng khó nắm bắt được cảm xúc hay động lực ẩn sau câu trả lời. Ngược lại, phỏng vấn đem lại hiểu biết sâu sắc hơn, song thường tốn thời gian và phụ thuộc vào kỹ năng của người phỏng vấn.

Người nghiên cứu có thể lựa chọn phương pháp định tính hoặc định lượng, tùy theo vấn đề hoặc câu hỏi nghiên cứu. Với những nghiên cứu yêu cầu phản hồi đóng và xử lý trên quy mô lớn, phương pháp định lượng sẽ phù hợp. Trong khi đó, khi cần khai thác sâu các câu trả lời hoặc động cơ tiềm ẩn, phương pháp định tính sẽ mang lại nhiều giá trị.

Một điểm quan trọng cần lưu ý là nghiên cứu có thể kết hợp cả định tính và định lượng. Cách tiếp cận kết hợp này tận dụng được ưu thế của cả hai phương pháp, từ đó mang lại cái nhìn toàn diện và cân bằng hơn.

3. Phân khúc đối tượng

Một trong những yếu tố quan trọng của nghiên cứu thị trường là phân khúc đối tượng thành các nhóm dựa trên tính cách, hành vi, nhu cầu, sở thích hoặc thái độ. Cách tiếp cận này giúp doanh nghiệp hiểu rõ sự khác biệt và điểm tương đồng giữa các nhóm khách hàng, từ đó điều chỉnh sản phẩm, dịch vụ và thông điệp truyền thông cho phù hợp.

Có nhiều tiêu chí để phân khúc đối tượng, chẳng hạn như nhân khẩu học, tâm lý học, địa lý hoặc hành vi. Ngoài ra, các công cụ như hồ sơ khách hàng (customer profiles) hoặc bản đồ hành trình khách hàng (customer journey maps) có thể được sử dụng để trực quan hóa và thấu hiểu từng phân khúc.

Một số phương pháp phân khúc phổ biến gồm:

• Mô hình dự đoán: sử dụng thuật toán học máy để dự đoán sở thích và hành vi khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược tiếp cận cá nhân hóa.
• Phân tích mạng xã hội: xác định những người có ảnh hưởng và phân tích động lực trong mạng lưới xã hội, giúp nhắm đến các nhóm khách hàng trọng điểm.
• Phân khúc theo hành vi: nhóm khách hàng dựa trên mức độ và hình thức tương tác, hỗ trợ nhắm mục tiêu chính xác hơn.
• Phân khúc theo địa lý: tiếp cận khách hàng dựa trên vị trí hoặc khoảng cách địa lý so với các sự kiện hoặc địa điểm cụ thể.
• Phân tích cảm xúc: đánh giá cảm xúc và thái độ của khách hàng nhằm xây dựng thông điệp truyền thông phù hợp.
• Phân cụm cá nhân: xây dựng hồ sơ khách hàng dựa trên dữ liệu, giúp doanh nghiệp hiểu sâu hơn từng phân khúc.

4. Xác thực kết quả

Để đảm bảo rằng kết quả nghiên cứu thị trường của bạn là chính xác, bạn cần phải xác thực chúng bằng nhiều kỹ thuật, chẳng hạn như kiểm tra chéo, tam giác hóa hoặc thử nghiệm.

Kiểm tra chéo là việc so sánh kết quả nghiên cứu với các nguồn dữ liệu khác, ví dụ như báo cáo ngành, phân tích của đối thủ cạnh tranh hoặc phản hồi từ khách hàng.

Tam giác hóa là việc sử dụng nhiều phương pháp hoặc góc nhìn khác nhau để kiểm chứng, chẳng hạn kết hợp dữ liệu định tính và định lượng, hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia và các bên liên quan.

Thử nghiệm là việc áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế, ví dụ triển khai một dự án thử nghiệm, xây dựng mô hình hoặc phát hành phiên bản beta.

5. Phân tích và diễn giải dữ liệu

Sau khi thu thập và xác thực dữ liệu, bước tiếp theo là phân tích và diễn giải nhằm rút ra các kiến nghị và insight có giá trị. Có thể áp dụng nhiều công cụ và kỹ thuật như thống kê, biểu đồ, bảng biểu hoặc các hình thức trực quan khác. Ngoài ra, việc sử dụng các khuôn khổ hoặc mô hình như phân tích SWOT, phân tích PESTEL, hoặc Năm động lực của Porter giúp tổ chức và cấu trúc dữ liệu một cách hệ thống.

Mấu chốt của quá trình này là xác định các mô hình, xu hướng, khoảng trống, cơ hội hoặc mối đe dọa xuất hiện từ dữ liệu, từ đó giải thích ý nghĩa và tác động đối với doanh nghiệp.

6.  Trình bày và chia sẻ kết quả nghiên cứu

Bước cuối cùng trong nghiên cứu thị trường là trình bày và chia sẻ kết quả với các đối tượng mục tiêu, chẳng hạn như đội ngũ nội bộ, khách hàng hoặc các bên liên quan. Điều quan trọng là trình bày những kết quả một cách rõ ràng và thuyết phục, đồng thời lựa chọn phương tiện truyền thông, ngôn ngữ và định dạng phù hợp.

Bạn có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau để chia sẻ kết quả, ví dụ như báo cáo, thuyết trình, bảng thông tin hoặc đồ họa. Ngoài ra, việc sử dụng kỹ thuật kể chuyện giúp nội dung trở nên hấp dẫn và dễ ghi nhớ hơn, chẳng hạn thông qua các câu chuyện, giai thoại hoặc ẩn dụ.

Hãy đảm bảo tính rõ ràng trong cách truyền đạt. Luôn xác định rõ đối tượng mà thông tin hướng tới, từ đó lựa chọn hình thức trình bày và mức độ chi tiết phù hợp. Cung cấp thiếu thông tin hoặc ngược lại, quá tải thông tin đều có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả của dự án.

7. Những điều khác cần cân nhắc

Thực hiện những nghiên cứu theo dõi dài hạn để quan sát những thay đổi và xu hướng thị trường theo thời gian, điều này có thể cung cấp những hiểu biết quý giá về động lực thị trường.

Bằng cách thực hiện những chiến thuật này, bạn có thể cải thiện đáng kể chất lượng và hiệu quả của nghiên cứu thị trường, dẫn đến những việc lên kế hoạch chiến lược và ra quyết định tốt hơn.

Với tư cách là một nhà nghiên cứu thị trường chuyên nghiệp, bạn có thể tận dụng những điểm sau:

• Áp dụng phân tích nâng cao và thuật toán AI.
• Tận dụng việc theo dõi mạng xã hội, khảo sát khách hàng để có thông tin chi tiết theo thời gian thực.
• Phân tích đối thủ cạnh tranh bằng việc sử dụng các công cụ thông minh để tạo những cơ hội khác biệt.
• Tận dụng phân tích theo xu hướng AI và mô hình dự đoán.
• Tận dụng những công cụ không gian địa lý để nhắm mục tiêu theo địa lý đặc biệt.
• Thực hiện kiểm tra A/B để tối ưu hóa hiệu quả của chiến dịch. Đây là phương pháp so sánh hai phiên bản khác nhau của cùng một yếu tố (ví dụ: giao diện website, mẫu quảng cáo, email marketing) để đánh giá phiên bản nào mang lại hiệu quả tốt hơn.
• Sử dụng trực quan hóa dữ liệu để trình bày rõ ràng những kết quả nghiên cứu.
• Phân tích tiếng nói của khách hàng (VoC) khi tiếp xúc để có thêm những hiểu biết quý giá. Đây là quá trình thu thập và phân tích phản hồi, cảm nhận, nhu cầu và kỳ vọng của khách hàng từ nhiều kênh khác nhau (ví dụ: khảo sát, phỏng vấn, đánh giá trên mạng xã hội, cuộc gọi chăm sóc khách hàng).
• Phát triển những hồ sơ khách hàng dựa trên dữ liệu để hiểu đối tượng.
• Tích hợp dữ liệu đa kênh để có cái nhìn toàn diện về hành vi khách hàng.